Pozostaję prawie 10 lat w związku nieformalnym. Chciałabym zmienić swoje nazwisko i przyjąć nazwisko mojego partnera. Czy będzie to możliwe? Jeśli tak, to gdzie powinnam złożyć wniosek i jak go uzasadnić, aby został rozpatrzony pozytywnie?
Zasadniczo nie będzie takiej możliwości. Klientka chce niejako w drodze analogii zastosować pewne regulacje charakterystyczne dla związku małżeńskiego. Pamiętać należy, że do nazwisk konkubentów (jak i innych kwestii dotyczących związku nieformalnego, np. rozliczeń majątkowych) nie stosuje się przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, które regulują relacje między małżonkami (np. przyjęcie nazwiska współmałżonka albo dodania do swojego nazwiska nazwiska współmałżonka). Tym samym zmiana nazwiska wchodzi w grę wyłącznie na zasadach ogólnych, tj. w przypadkach i w trybie wskazanym w ustawie o zmianie imienia i nazwiska (Dz. U. z 2020 r. poz. 707 ze zm.).
W myśl przepisów, zmiany imienia lub nazwiska można dokonać wyłącznie z ważnych powodów, w szczególności gdy dotyczą zmiany:
1) imienia lub nazwiska ośmieszającego albo nielicującego z godnością człowieka,
2) na imię lub nazwisko używane,
3) na imię lub nazwisko, które zostało bezprawnie zmienione,
4) na imię lub nazwisko noszone zgodnie z przepisami prawa państwa, którego obywatelstwo również się posiada.
Stanowi o tym art. 4 ust. 1 ustawy. Katalog ten ma charakter otwarty. Kluczowe jest zatem wykazanie istnienia jakichkolwiek ważnych powodów. Istotne natomiast jest, aby były to powody obiektywne, tj. które uzasadniałyby zmianę nazwiska w przypadku każdej innej osoby, która znalazła się w podobnej sytuacji. Zawsze to indywidualne okoliczności sprawy decydują o ostatecznej decyzji kierownika urzędu stanu cywilnego – czasem bowiem drobne niuanse sprawiają, że pozornie identyczne sprawy kończą się decyzjami o odmiennej treści. Czytelniczka musi pamiętać, że to na niej, jako wnioskodawcy, spoczywa ciężar wykazania, że z takich czy innych względów istnieją obiektywne i ważne powody przemawiające za zmianą nazwiska.
Tylko ważne i obiektywne powody mogą uzasadnić zmianę nazwiska.
Przykładowo ważnym powodem może być chęć odcięcia się od rodziny uzasadniona trudną i niezawinioną przez wnioskodawcę przeszłością. Jednak samo powołanie się na fakt pozostawania w związku partnerskim, nawet o długim stażu, może nie być wystarczające. Gdyby bowiem uznać, że urzędnik w każdej sytuacji tylko z tego powodu miałby dokonywać zmiany nazwiska, mogłoby to doprowadzić do stworzenia pozorów formalizowania takiego związku, który z istoty rzeczy nie jest związkiem formalnym.
