Dzień dobry.
Czy pracownik, który uległ wypadkowi przy pracy, może ubiegać się od pracodawcy o jakieś dodatkowe świadczenia. Czy może podać pracodawcę do Sądu?
ODPOWIEDŹ
Niezależnie od świadczeń odszkodowawczych z ubezpieczenia wypadkowego, pracownik może wystąpić do pracodawcy o inne świadczenia wynikające z przepisów prawa cywilnego.
Stosownie do postanowień Kodeksu Pracy, pracownikowi, który uległ wypadkowi przy pracy lub zachorował na chorobę zawodową, przysługują świadczenia odszkodowawcze z ubezpieczenia społecznego, określone w przepisach ustawy z dnia 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
Regulacja ta, w swoim literalnym brzmieniu wyraża ogólną zasadę istnienia odpowiedzialności gwarancyjnej z ubezpieczenia społecznego oraz – mimo braku wyraźnego wskazania – fakt, że takowa odpowiedzialność nie wyczerpuje możliwości dochodzenia dodatkowych roszczeń od pracodawcy. Mianowicie pracownik, występując z takim powództwem, nie może się w postępowaniu sądowym powoływać jedynie na fakt wypadku przy pracy, który stwierdzony został protokołem powypadkowym, lecz obowiązany jest wykazać przesłanki prawne odpowiedzialności odszkodowawczej:
- ciążącą na pracodawcy odpowiedzialność z tytułu czynu niedozwolonego,
- poniesioną szkodę (uszczerbek na zdrowiu),
- związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniem będącym wypadkiem przy pracy a powstaniem szkody.
Pracownik może więc ubiegać się od pracodawcy o:
- odszkodowanie, o którym mowa w art. 444 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p.,
- rentę, o której mowa w art. 444 § 2 k.c. w związku z art. 300 k.p.,
- zadośćuczynienie, o którym mowa w art. 445 k.c. w związku z art. 300 k.p.
Ponadto, rodzina zmarłego pracownika może się również ubiegać o:
- zwrot kosztów leczenia i pogrzebu,
- rentę alimentacyjną,
- stosowne odszkodowanie,
- zadośćuczynienie.
Podsumowując, pracownik posiada tzw. legitymację czynną do dochodzenia roszczeń z tytułu wypadku przy pracy (lub choroby zawodowej) od pracodawcy, jeżeli wykaże (ciężar dowodu zgodnie z art. 6 k.c. po stronie podmiotu wywodzącego skutki z danego faktu, a więc na pracowniku) istnienie jego zawinionego negatywnego działania lub zaniechania, którego skutkiem będzie szkoda na osobie. Dodatkowo pracownik uzyska takową legitymację dopiero po rozpoznaniu jego roszczeń na podstawie ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz wtedy, gdy wykaże, iż odszkodowanie z tej ustawy nie rekompensuje w pełni poniesionej przez niego straty. Ważne w podobnych sytuacjach jest to, że dla uwzględnienia powództwa przeciwko pracodawcy (po prostu: wygranej pracownika) nie ma znaczenia to, czy swoim zawinionym czynem pracodawca popełnił przestępstwo (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18.04.2001 r., sygn. akt II UKN 337/00).
Mając na uwadze powyższe, dopuszczalność wystąpienia przez pracownika poszkodowanego w wypadku przy pracy do pracodawcy o wypłatę odszkodowania lub zadośćuczynienia w związku z tym zdarzeniem, nie jest ograniczona spełnieniem przez tego pracodawcę obowiązków z zakresu bhp lub posiadaniem przez niego polisy z zakresu odpowiedzialności cywilnej (jeżeli takowej nie posiada – w zależności od formy prawnej prowadzonej działalności – odpowiada majątkiem firmowym lub własnym).
Warto również wyjaśnić, że odpowiedzialność cywilnoprawna, o której mowa powyżej, może być ponoszona na zasadzie winy bądź ryzyka.
Odpowiedzialność na zasadzie winy (art. 415 k.c.) powstanie wówczas, gdy wypadek przy pracy nastąpi na skutek zawinionego działania (bądź zaniechania), a więc będzie można postawić pracodawcy (lub osobie działającej w jego imieniu) zarzut, że w konkretnych okolicznościach nie wykonał tego, co powinien, bądź podjął i wykonał decyzję niewłaściwą, a następstwem tego działania lub zaniechania stał się wypadek przy pracy, w którego wyniku pracownik poniósł szkodę. W takim przypadku pracownik jest zobowiązany wykazać następujące przesłanki odpowiedzialności: winę pracodawcy, bezprawne działanie bądź zaniechanie, szkodę (np. uszczerbek na zdrowiu) oraz związek przyczynowy między bezprawnym działaniem bądź zaniechaniem a szkodą.
Odpowiedzialność na zasadzie ryzyka (art. 435 k.c.), dotyczy podmiotów prowadzących na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody (pary, gazu, elektryczności), które ponoszą odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu wyrządzoną komukolwiek przez ruch tego przedsiębiorstwa lub zakładu. Przykładem takiego przedsiębiorstwa lub zakładu są np. zakłady energetyczne, budowlane, komunikacyjne itp. W przeciwieństwie do odpowiedzialności na zasadzie winy, w przypadku odpowiedzialności na zasadzie ryzyka pracownik nie ma obowiązku wykazać, że działanie bądź zaniechanie pracodawcy było zawinione. Musi jedynie udowodnić szkodę (uszczerbek na zdrowiu) i związek przyczynowy pomiędzy ruchem przedsiębiorstwa a powstałą szkodą. Pracownik zwolniony jest z obowiązku wykazania winy i bezprawności działania, bowiem pracodawca ponosi odpowiedzialność na zasadzie ryzyka bez względu na istnienie tych przesłanek. Nawet jeśli w konkretnych okolicznościach pracodawcy nie można postawić zarzutu, że działał bezprawnie, to i tak nie może on się uchylić od odpowiedzialności za szkodę powstałą wskutek wypadku przy pracy. Przesłankami wyłączającymi odpowiedzialność pracodawcy na zasadzie ryzyka, będą: powstanie szkody wskutek siły wyższej lub wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą taki zakład bądź przedsiębiorstwo nie ponosi odpowiedzialności.
Pozdrawiam serdecznie 🍁🍂
Roma Kamrowska
